İSG Konusunda Bilinmesi Gereken 14 Önemli Madde
İş kavramı çok uzun zamandır insanlığın yaşamında yer edinmiş amaç ya da araçlardan biri. İnsan nüfusunun büyük bir kısmı geçimini sağlamak ve/veya hayallerine ulaşmak için iş hayatının farklı kollarında emek sarf ederek çalışmakta. Peki iş sağlı ve güvenliği hakkında ne kadar bilgiye sahibiz?
İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda Bilmesi Gereken Önemli Bilgiler
Bu yazımızda çalışan tüm bireylerin iş sağlığı ve güvenliği konusunda bilmesi gereken önemli bilgilerden söz edeceğiz.
Tüm Kadronun Sağlık ve Güvenle Çalışması
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu; çırak ve stajyer dahil olmak üzere, özel sektör ve kamu çalışanlarını kanun kapsamına almaktadır. Bazı istisnai kurum ve kuruluşlar Avrupa Birliği’ndeki uygulamalar paralelinde kanun dışında yer almaktadır. Bunlar; Emniyet TSK ve afet müdahale birlikleri gibi kendine has faaliyetleri olan kurum ve kuruluşlardır.
İş Hayatında Kuralcı Değil Önleyici Yaklaşım
- Tüm sorumluluğun sahibi işverendir.
- İş sağlığı ve güvenliği, işyerinin bir parçası olan tüm çalışanların bilmesi, dikkate alması ve benimseyerek uygulaması gereken kurallardır.
- Risk değerlendirmesi düzenli periyotlarla gözden geçirilmeli, kontrol edilmelidir.
- İş kazası ve/veya meslek hastalığı sonrası değil, öncesinde bu olasılıkları önlemek adına neler yapılması gerektiğine dair adımlar atılmalıdır. Yaklaşım tedaviye yönelik değil kazanın veya hastalığın meydana gelmemesine dair olmalıdır.
- Bu bağlamda işveren kişi ya da kişiler, çalışanlar için iş esnasında meydana gelebilecek tehlikeler için sürekli bir analiz halinde olarak, olası risklere karşı tedbiri elden bırakmamalıdır.
Tehlike Sınıfına Göre İşyerleri
- İş yerleri, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin daha aktif olması amacıyla olası tehlikeler sınıflandırılmalıdır.
- Bu sınıflandırma; iş yerlerinin yaptığı temel işi dikkate alarak sosyal tarafların da dahil olduğu bir kurulun fikirleri doğrultusunda bakanlıkça tespit edilir.
- Tehlike sınıflandırmasında; iş ekipmanı, yapılan işin özelliği, incelikleri, üretim ve yönetim safhaları, bu safhalarda kullanılan ve/veya ortaya çıkan maddeler, çalışmanın yapıldığı ortam ve bu ortamın sağladığı negatif ve/veya pozitif şartlar gibi hususlar dikkate alınır.
- Tehlike seviyesi yüksek olan iş yerlerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde en az (B), tehlike seviyesi düşük olan iş yerlerinde ise en az (C) sınıfı iş sağlığı ve güvenliği belgesine sahip olanlar görev alabilecektir.
Tüm İş Yerlerinde İş Güvenliği Uzmanı ve İş Yeri Hekimi Bulunmalıdır
- Çalışan sayısı ve işin sektörüne bakılmaksızın her iş yerinde iş güvenliği uzmanı, iş yeri hekimi ve iş yeri hemşiresi/hemşire gibi diğer sağlık personelleri yer almalıdır.
- İş kazasının meydana geldiği bir durum da görev ihmali saptanan bir iş güvenliği uzmanının veyahut iş yeri hekiminin yetki belgesi askıya alınmaktadır.
- İGS personelleri, işverenin tedbir almadığı yüksek ve hayati tehlikeler bulunması durumunda doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na başvurmalıdır.
İş Yerleri İçin Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri
- İş sağlığı ve güvenliği gibi hizmetler iş yeri bünyesinde bulunan yetkili personeller tarafından verilir.
- İş yerinde uygun vasıflarda personel yoksa, bu hizmet iş yeri dışında bulunan ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden alınabilir.
- Bu ortak sağlık ve güvenlik birimleri, hizmet sundukları işverene karşı sorumludurlar.
- İş güvenliği uzmanı ve iş yeri hekiminin tam zamanlı görev alması gerektiği sektörlerde iş yerlerinde, gerekli donanım ve personel sağlanarak bir birim kurulmalıdır.
Küçük İşletmeler için Devlet Desteği
- Kamu sektörleri hariç, 10’dan az çalışanı olan yüksek tehlikeli ve tehlikeli sınıfta bulunan iş yerleri için iş sağlığı ve iş güvenliği hizmetlerini sağlamasında, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı maddi destek vermektedir.
- Destek uygulamasında Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları esas olarak alınır.
- Sigortasız çalışan bulunduran iş yerlerinden, bu destek yasal faiziyle beraber geri alınır ve 3 yıl süreyle bu destekten men edilirler.
Risk Değerlendirme Zorunluluğu
- İşveren kişi ya da kişiler, iş yerlerinde olan ve olabilecek tehlikeleri belirlemek ve bu tehlikeleri etkisiz hale getirmek konusunda risk değerlendirmesi yaptırmalıdır.
- Bu çalışmalara, işveren, iş sağlığı ve güvenliği personellerinin dahil tüm çalışanlar katılmalıdır.
- Maden, metal ve yapı işleri gibi tehlikeli kimyasallarla çalışılan sektörlerde, endüstriyel kazaların büyük ve hayati olabileceği iş yerlerinde risk değerlendirilmesi yapılmamışsa eğer iş faaliyetleri durdurulur.
İşten Önce Sağlık Taraması
- Çalışanların herhangi bir sağlık sorununun olup olmadığı, çalışmaya uygun olup olmadığı konusunda tüm çalışanların sağlık taramasından geçirilmesi gerekir.
- İş muayenesi, işe ilk başlama evresinde, iş kazası sonrasında ve meslek hastalığı yüzünden ara verilen süreçlerden sonra tekrarlanmalıdır.
- Bu durumların kapsama alanı dışında da düzenli olarak sağlık muayeneleri yapılmalıdır. Bu periyotları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı belirler.
- Özellikle tehlikeli ve çok tehlikeli grupta yer alan iş yerleri için çalışma başvurusu yapanlar, bu işe uygun olduklarını beyan eden sağlık raporları olmadan işte görev alamazlar.
İş Kazası ve Meslek Hastalıklarında Etkin Kayıt Yöntemi
- Meslek hastalıkları teşhis konulduktan, iş kazaları ise kazadan sonraki 3 iş günü içerisinde, işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurulu bilgilendirilmelidir.
- İşyeri hekimi tarafından konulan meslek hastalığı söz konusu olduğunda, ilgili şahıs Sosyal Güvenlik Kurumu yetkilisi sağlık hizmeti sunucularına sevk edilir.
- Sağlık kuruluşları ve sağlık hizmeti sunucuları iş kazalarını 10 gün içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna iletmelidir.
Acil Durumlara Karşı Hazırlıklı İş yerleri
- Tüm işveren kişi ya da kişiler, olası bir tehlike ani için; deprem, yangın, sel baskını, patlama gibi önceden hazırlanmış bir acil durum tahliye planına sahip olmalıdır.
- Bu gibi durumlar için çalışanlara çeşitli eğitim ve tatbikat çalışmaları yapılmalıdır.
- Tehlikeli alanlara, gerekli donanıma sahip yetkililer girmeli ve diğer çalışanların çalışmalarını durdurmaları istenmelidir.
- Tehlikenin önüne geçilemediği durumlarda iş yeri en hızlı ve güvenli şekilde tahliye edilmelidir.
İş Sağlığı ve Güvenliğinde Çalışanın Fikri
- Daha etkili sonuçlar alabilmek için iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerine çalışanların aktif katılımı sağlanmalıdır.
- İş yerinde, iş sağlığı ve güvenliğini ilgilendiren hususlarda çalışan ve işveren arasında bağlantı sağlayacak bir temsilci seçilir.
- Seçilen bu kişi, iş sağlığı ve güvenliği konusunda fikir ve teklifleri işverene iletebilir.
- İş yerinde yetkili bir sendika bulunması halinde, sendika temsilcileri aynı zamanda çalışan temsilcisi olarak görev alabilirler.
İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri
- İşveren, iş sağlığı ve güvenliği hakkında tüm çalışanlarını bilgilendirecek, hak ve sorumluluklarına karşı bilinçli hale getirecektir.
- İş ve iş yeri değişikliği, işten uzak kalma veya donanım değişikliği durumunda ilgili çalışanlar yeni düzene ve çalışma koşullarına dair düzenli olarak eğitim alacaklardır.
- Yüksek tehlikeli ve tehlikeli grupta yer alan iş yerlerinde çalışmaya başlayacak kişilerin mesleki eğitim alarak, belgelendirilmeleri gerekecektir. Mesleki Yeterlilik (MYK) Belgesine sahip olamayanlar yüksek tehlike ve tehlike iş ortamlarında çalışma hayatına atılamayacaklardır.
- Eğitim maliyetleri çalışanlardan karşılanmayacak ve bu eğitim süresi çalışma süresi olarak değerlendirilecektir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları
- 50 ve üzeri çalışana sahip iş yerleri ve 6 aydan daha fazla süren işlere sahip tüm iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturulmalıdır.
- İşveren, ilgili çalışmalarda bulunacak kurulun, mevzuata uygun kararlarını uygulamakta zorunludur.
Tehlikeli Durumlarda Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
- İş anında, çalışanın maruz kaldığı ya da kalabileceği tehlikeli durumlarda, bu durumun giderilmesi için işverene ya da sağlık ve güvenlik kuruluna başvurmalıdır.
- Çalışanın isteği doğrultusunda karar verildiğinde, tehlike yok edilene dek çalışan, çalışmaktan kaçınma hakkına sahiptir.
- Çalışmaktan kaçınma hakkını kullandığı süre boyunca ücret almaya devam edecektir.
- Talepte bulunulduğu halde gerekli tedbirler alınmazsa eğer çalışanlar iş sözleşmelerini feshedebilir.
- Çalışan kişiler, bu süreçte iş sözleşmesinde bulunan haklarını kullanabileceklerdir.
Özetle
Hepimiz bir bireyiz ve varoluşumuzun başından itibaren çeşitli haklara sahibiz, günlük hayatımızda ve iş hayatımızda haklarımızı bilirsek daha bilinçli ve güçlü bireyler olarak her alanda var olabiliriz.
İş güvenliği ve sağlığı her çalışan için önemli birer kavramdır ve bu kavramların ne ifade ettiğini bilmek hem hakkımız aynı zamanda kendimize ve çalışma arkadaşlarımıza karşı olan sorumluluğumuzdur.
Sağlıkla ve güvenle kalın.